Nazwisko równe niemieckiej nazwie zawodu, średnio-dolno-niemieckie Armborst(er): ‘wytwórca kusz’ (der Armbrustmacher), zob. H. Bahlow, Niederdeutsches Namenbuch, Vaduz Lichtenstein 1987 s. 63, M. Gottschald, Deutsche Namekunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Bedeutung, Berlin 1954 s. 171, J. K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, t. I, Limburg a.d. Lahn 1957 s. 39, F. Kluge, Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, 18. Auflage, bearbeitet von W. Mitzka, Berlin 1960 s. 31.. Por. Armborscy herbu Szreniawa A.
|
Nazwisko równe niemieckiej nazwie osobowej Arend(t), ta z dolnoniemieckiego Arndt (Arndt herbu Puchacz, zob. A. Boniecki, Herbarz polski I s. 53), zob. J.K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, t. I, Limburg a.d. Lahn 1957 s. 38, kontrakcja z Arnold, zob. H. Bahlow, Niederdeutsches Namenbuch, Vaduz Lichtenstein 1987 s. 63, od rdzenia ar o znaczeniu ’orzeł‘, zob. E. Breza, Nazwiska Pomorzan. Pochodzenie i zmiany t. I, Gdańsk 2000 s. 33 lub Ahrendt, od niemieckiego imienia Arno, zob. M. Gottschald, Deutsche Namekunde.
|
Nazwisko równe niemieckiej nazwie osobowej Arend(t), ta z dolnoniemieckiego Arndt (Arndt herbu Puchacz, zob. A. Boniecki, Herbarz polski I s. 53), zob. J.K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, t. I, Limburg a.d. Lahn 1957 s. 38, kontrakcja z Arnold, zob. H. Bahlow, Niederdeutsches Namenbuch, Vaduz Lichtenstein 1987 s. 63, od rdzenia ar o znaczeniu ’orzeł‘, zob. E. Breza, Nazwiska Pomorzan. Pochodzenie i zmiany t. I, Gdańsk 2000 s. 33 lub Ahrendt, od niemieckiego imienia Arno, zob. M. Gottschald, Deutsche Namekunde.
|
Nazwisko równe niemieckiej nazwie osobowej Arent, ta od Arnold, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. I A-K Kraków 1999 s. 10. Por. ARENDT.
|
Nazwisko utworzone fleksyjnie, niemieckim formantem, dopełniaczem liczby pojedynczej deklinacji mocnej –s od niemieckiej nazwy osobowej Arent (często tak tworzono nazwiska patronimiczne: Osoby zależne od kogoś, poddani i służba, często przybierały nazwisko takie, jak wyznaczył im pan, albo nazwisko pana z sufiksem wskazującym na przynależność, końcówką dopełniacza -s. Podobnie było nawet w firmach – gdzie personel często przybierał nazwisko szefa. Zob. J. K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, t. I, Limburg a.d. Lahn 1957 I s. 210).
|
Nazwisko utworzone formantem -ert, od niemieckiego przymiotnika arg 1. ‘zły, kiepski, niedobry’, 2. ‘rażący, ciężki, wielki’.
|
Co do genezy to jedyne, co mi się nasuwa to podejrzenie, że nazwisko może być pierwotnie uproszczoną formą pochodną od rzeczownika architekt. Inną hipotezą interpretacyjną jest uznanie, że nazwisko ma genezę pruską, por. pruskie nazwy osobowej Arketh, Arkete, Archut, Arkuth i litewskie Arkùtis, pochodzące od arkus, czyli 'nieposkromiony', zob. Justyna B. Walkowiak, Litewskie nazwiska Polaków. Słownik etymologiczno-frekwencyjny, Poznań 2019, s.36.
|
Nazwisko można wywodzić od armada ‘wielka flota wojenna’ (zob. tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 67). Jego podstawę mogła też stanowić niemiecka nazwa osobowa Harm, wywodząca się od średniowysokoniemieckiego harm(e) ‘łasica, gronostaj’ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. I A-K, Kraków 1999, s. 298).
|
Nazwisko utworzone przyrostkiem –owski od Arman, to od imienia Herman, zapisywanego w dawnej polszczyźnie jako Arman (r. 1364), imię pochodzenia niemieckiego, od staro-wysoko-niemieckiego her ‘wojsko’ i Mann ‘człowiek, mężczyzna’, całość znaczyła ‘należący do wojska, żołnierz’ (zob. E. Breza, Nazwiska Pomorzan. Pochodzenie i zmiany, Gdańsk 2000, s. 35).
|
Nazwisko można wywodzić od armata: 1. działo, 2. wszelka broń zaczepna i odporna, oręż, uzbrojenie, 3. amunicja, artyleria, 4. wodna – flota, wojsko morskie, armada. Wyraz pochodzenia łacińskiego, od armata – dosłownie ‘uzbrojona’ (tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 59). Nazwę osobową Armata odnotowano na terenie Polski w 1696 roku (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. I A-K, Kraków 1999, s. 10).
|
Nazwisko utworzone przyrostkiem -ys(z)od armata, czyli: 1. działo, 2. wszelka broń zaczepna, oręż, uzbrojenie, 3. amunicja, artyleria, wyraz pochodzenia łacińskiego, znaczący dosłownie ‘uzbrojona’ (zob. tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 59). Przejście –ysz > ys może być skutkiem tzw. mazurzenia.
|
Nazwisko równe niemieckiej nazwie zawodu, średnio-dolno-niemieckie Armborst(er): ‘wytwórca kusz’ (der Armbrustmacher), zob. H. Bahlow, Niederdeutsches Namenbuch, Vaduz Lichtenstein 1987 s. 63, M. Gottschald, Deutsche Namekunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Bedeutung, Berlin 1954 s. 171, J. K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, t. I, Limburg a.d. Lahn 1957 s. 39, F. Kluge, Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, 18. Auflage, bearbeitet von W. Mitzka, Berlin 1960 s. 31.. Por. Armborscy herbu Szreniawa A.
|
