CZADO

Nazwisko Czado można wywodzić od rzeczownika czad albo, powiązanego z nim etymologicznie, czasownika czadzić. Czad – podobnie jak dzisiaj – to ‘gaz dwutlenku węgla, wywiązujący się przy niedokładnym paleniu, sprowadzający zatrucie krwi (zaczadzenie), używane też metaforycznie: „Ruś tym czadem zaraził” = błędem, fałszem, czadzić oznaczało: 1. czad wydawać, swędzić, kopcić, 2. czadzić gromadę = wypalać węgle, 3. odmazurzać, mówić tam „cz” gdzie nie trzeba, zob. tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 368. Być może pierwotnie nazwa osobowa była przezwiskiem kogoś, kto miał na domu komin dymiący bardziej niż inne w okolicy lub często palił ogniska itd. albo miał ciemną skórę czy włosy. Słowo czad pochodzi z prasłowiańskiego i oznaczało pierwotnie ‘ciemny, okopcony’, zob. Aleksandra Cieślikowa (opr.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 1. Odapelatywne nazwy osobowe, Kraków 2000, s. 40.