USZKONazwisko pochodzi od rzeczownika uszko, czyli: 1. ucho, 2. kokarda na strojniku (ubiór na głowę) panny młodej, 3. płatek ucha, 4. maleńkie pierożki zawijane w kształcie uszek, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. 388. Por. także nazwę miejscową Uszko z byłego powiatu bydgoskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII, s. 584. Nazwę osobową Uszko odnotowano na terenie Polski w 1495 roku, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 637. |
USZYŃSKINazwisko pochodzące od nazwy miejscowej Uszyńskie Tybory „wieś, pow. łomżyński, par. Kołaki. W 1827 r. było 7 dm., 35 mki. Jest to gniazdo Uszyńskich, wspomniane w aktach sąd. łomż. pod r. 1494. Ob. Tybory” (zob. „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, t. XII, s. 862). Można je też uznać za utworzone przyrostkiem –ski od uszyna ‘czoło’ (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. |
UTSCHIKNazwisko Utschik to spolszczona słowotwórczo, poprzez dodanie sufiksu –ik, forma pochodna od niemieckiej nazwy osobowej Utsch, dość popularnej w Niemczech, pochodzącej od imienia Ulrich, zob. R. und V. Kohlheim, Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, Mannheim 2005, s. 683. Imię Urlich z kolei pochodzi od formy złożonej Uodal-rich, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 639. |
UTYKAŃSKINazwisko pochodzi od czasownika utykać, czyli: 1. Zatykać mocna, 2. Wpychać, wkładać, 3. Potykać się, 4. Walczyć, wadzić się (zob. Słownik Lindego, t. VI, s. 188). Por. także nazwę miejscową Uttig, odnotowaną na terenie byłego powiatu bolesławskiego - - zob. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII s. 864. |
UZAREKNazwisko można (z zanikiem początkowego „h”) wywodzić od huzar; 1. dawny ciężki jeździec polski w przyłbicy, zbroi skrzydlatej i z kopią, 2. junak, zuch, zob. tzw. Słownik warszawski, t. II, s. 66. Potencjalną podstawę nazwiska stanowi także nazwa miejscowa Husary, odnotowana na terenie byłego powiatu dubieńskiego i owruckiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XV, cz. 1, s. 602. |
UZIĘBŁONazwisko pochodzi od nazwy osobowej Uziębło, ta od czasownika staropolskiego uziębić, czyli ‘zziębnąć’ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 642). Por. także uziębnąć = ziębnąć (zob. Słownik Lindego, t. VI, s. 198). Potencjalną podstawę nazwiska stanowi także nazwa miejscowa Uziębły „wieś, powiat siedlecki, gmina Tarków, parafia Paprotna” - zob. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII s. 868. |
UZIĘBŁONazwisko Uziębło można wywodzić od czasownika uziębić, czuli ‘zziębnąć’ lub uznać za wariant nazwy osobowej Oziębło,którą odnotowano bardzo wcześnie – już w 1379 roku, ma ona następujące potencjalne podstawy etymologiczne: 1. oziębić ‘wystudzić, zmrozić’, 2. oziębły ‘zimny’, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 192, 3. nazwę miejscową Oziębły w powiecie białostockim, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII, s. 789. |
VALENTINNazwisko proste, równe imieniu Valentin, łacińskie ‘wiele mogący, wpływowy’ H. Naumann, Familiennamenbuch, Leipzig 1987 s. 297, od valens ’mocny, potężny, zdrowy‘ J. Bubak, Księga naszych imion, Wrocław-Warszawa-Kraków 1993 s. 308. Nazwa Valentinus została już odnotowana przez Słownik staropolskich nazw osobowych, red. W. Taszycki 1965-1981 t. VI s. 1. |
VIOLANazwisko proste, równe niemieckiemu apelatywowi die Viola ‘altówka’, M.B. Linde, Słownik języka polskiego, Lwów 1854-1860, t. VI s. 335, być może przenośne określenie kogoś grającego na tym instrumencie. Można też traktować je jako pochodzące od imienia Wiola < Wioletta lub łacińskiego apelatywu viola ‘fiołek’, średnio-wysoko-niemieckie vīol, vīole, M. Lexers, Mittelhochdeutsches Wörterbuch, Leipzig 1964 s. 289, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 5 Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego, opr. Z. Klimek, Kraków 1997 s. 274, J. |
VITKAUNazwisko zniemczone, od polskiej nazwy patronimicznej lub miejscowej Witków, ta od imienia Witek, Witko lub apelatywu witka. Por. Witków, Fitkau. |
VOGALLENazwisko utworzone przyrostkiem -e od niemieckiego przezwiska Vogel, staro-wysoko-niemieckie Fogal, F. Kluge, Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, 18. Auflage, bearbeitet von W. Mitzka, Berlin 1960 s. 824: 1. ‘ptasznik’ H. Bahlow, Deutschen Namenlexicon. Familien und Vornamen nach Ursprung und Sinn erklärt, München 1967 s. 535, 2. ‘człowiek wesołego usposobienia’, H. Naumann, Familiennamenbuch, Leipzig 1987 s. 297, 3. ‘ktoś natchniony, pełen pomysłów’ J.K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, t. I, Limburg a.d. Lahn 1957 t. II s. |
VOGTNazwisko proste, równe średnio-wysoko-niemieckiej nazwy zawodu Vogt: 1. ‘doradca sądowy, adwokat, opiekun’, 2. ‘wójt, namiestnik, włodarz’, M. Lexers, Mittelhochdeutsches Wörterbuch, Leipzig 1964 s. 293, J. K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, t. I, Limburg a.d. Lahn 1957 t. II s. 483, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 5 Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego, opr. Z. Klimek, Kraków 1997 s. 275, staro-wysoko-niemieckie Fogāt, łacińskie vocātus ‘obrońca’ A. |