TOBOLSKINazwisko Tobolski można wywodzić od rzeczownika tobola/toboła ‘torba pasterska, podróżna’ („włożył Dawid kamyki do naczynia pasterskiego, które miał, to jest do toboły”), zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, t. VII, s. 72-73 lub od nazwy miejscowej Tobola, z województwa sieradzkiego, powiązanej z rodem Tobolskich herbu Jastrzębiec, odnotowanym już w 1500 r. ,zob. Jan Siwik, Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich, Warszawa 2010, s. |
TOBOREKNazwisko pochodzi od rzeczownika tabor, czyli: 1. u Kozaków otoczenie wojska wozami, za którymi się jak z wałów bronią, 2. obóz, 3. przenośna owczarnia, 4. namiot, szałas, 5. mnogość ludzi i bydląt, kiedy wojsko lub lud pasterski przenosi się z miejsca na miejsce, 6. zapasy wozów i taczek do wydobywania rud lub węgli w kopalni, 7. wszelkie przedmioty wchodzące w skład pociągów kolejowych, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. 4. Ewentualnie od nazwy góry Tabor, znanej z Pisma świętego, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. I L-Ż, Kraków 2001, s. 592. |
TOCZEKNazwa osobowa Toczek jest bardzo stara, odnotowano ją już w 1413 roku – ma dwie możliwe podstawy: I. czasownik toczyć, czyli m.in.: 1. kulaniem pomykać naprzód, 2. obracając robić, formować, 3. ostrzyć, szlifować, 4. ciągnąć, nadchodzić, II. rzeczownik toczek, czyli: m.in. 1. krążek, koło, 2. rodzaj kapelusza, 3. miejsce wywyższone na którym stawia się ul, 4. żłobek, koryto, 5. źródło, zdrój, 6. miejsce w lesie nie porośnięte mchem i trawą, na którym sypią przynęty dla ptaków, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VII, s. |
TOCZYDŁOWSKINazwisko Toczydłowski można wywodzić od rzeczownika toczydło. Tak określano ‘przyrząd do ostrzenia lub polerowania; krąg z piaskowca, osadzony na osi nad korytkiem z wodą i obracany korbą’, kamień szlifierski, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VII, s. 75. Może pierwotnie było to przezwisko rzemieślnika posługującego się takim przyrządem. |
TODANazwisko Toda jest formą pochodną od imienia Teodor, to zaś z greckiego Theódōros, od theós ‘Bóg’ + dōron ‘dar’ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 602). |
TOKARCZUKNazwisko Tokarczuk można wywodzić od nazwy zawodu – tokarz. Tym mianem określano kiedyś, podobnie jak współcześnie, rzemieślnika zajmującego się toczeniem, obrabianiem na tokarni, formowaniem na tokarce, K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. I, s. 76. Podstawę tego rzeczownika stanowi czasownik toczyć, którey mógł również pełnić rolę bezpośredniej podstawy wspomnianego nazwiska. Sufiks –uk wskazuje na kresowe pochodzenie nazwiska. |
TOKARCZYKNazwisko pochodzi od rzeczownika tokarczyk ‘syn tokarza lub terminator tokarski’ tokarz, czyli ‘rzemieślnik zajmujący się toczeniem, obrabianiem na tokarni, formowaniem na tokarce (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. 76). |
TOLKANazwisko można wywodzić od imion złożonych typu Toligniew, Tolisław, a także od imienia Anatol. Nazwę osobową Tolka odnotowano na terenie Polski już w 1400 roku (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 609). Por. też tolko ‘telo’, czyli ‘tyle, tak wiele, tylu’ (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. 41). |
TOLKMAN |
TOLKSDORFFNazwisko proste, od niemieckiej nazwy miejscowej Tolksdorff (obecnie Tołkiny), w byłym powiecie rastemborskim i brunsberskim, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. XII s. 364. Nazwa powstała przez połączenie apelatywów Tolks, ze staroniemieckiego Tolke ‘tłumacz’ M. Gottschald, Deutsche Namekunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Bedeutung, Berlin 1954 s. 462 + Dorf ‘wieś’ B. Mossakowska, Nazwiska mieszkańców Komornictwa Olsztyńskiego, Gdańsk 1993 s. 103. |
TOMALANazwisko Tomala zostało odnotowane już w 1444 roku, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 610. Jest formą pochodną od imienia Tomasz. Samo imię zaś pochodzi od aramejskiego słowa toma ‘bliźniak’ lub hebrajskiego t’om o tym samym znaczeniu. W Europie podstawę „regionalnych odmian” imienia stanowiła łacińska forma Thomas. (Zob. J. Grzenia, Nasze imiona, Warszawa 2002, s. 266). Tomasz to także określenie człowieka niedowierzającego (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. 78). |
TOMALKANazwisko Tomalka pochodzi od nazwy osobowej Tomala, ta zaś od imienia Tomasz, które z kolei pochodzi od aramejskiego słowa toma ‘bliźniak’ lub hebrajskiego t’om o tym samym znaczeniu. W Europie podstawę regionalnych odmian imienia stanowiła łacińska forma Thomas (zob. J. Grzenia, Nasze imiona, Warszawa 2002, s. 266). Tomasz to także określenie człowieka niedowierzającego (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. 78). |