Nazwiska widok główny

ZIOŁO

Nazwisko Zioło pochodzi od tak samo brzmiącego rzeczownika, który oznaczał: 1. roślinę z zieloną łodygą, 2. groch, 3. rózgę weselną, 4. spory snopek różnego rodzaju roślin, 5. kwiat doniczkowy, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VIII, s. 494-495. Nazwę osobową Zioło odnotowano bardzo wcześnie – już w 1387 roku, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 739.

ZŁOTOŚ

Nazwisko jest formą pochodną od rzeczownika złoto, czyli: 1. pierwiastek metaliczny tworzący rodzinę ze srebrem lub miedzią, 2. wyrób ze złota, pieniądz złoty, bogactwo, mamona. Por. też złotość, czyli: 1. kolor złoty, 2. rzecz złota, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 533, 537.  Por. także nazwę miejscową Złota, odnotowaną w byłym powiecie sochaczewskim, skierniewickim, kolskim, sandomierskim, pińczowskim, brzeskim i Złoto z byłego powiatu nowoaleksandryjskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 634-635, 642.

ZMACZYŃSKI

Nazwisko Zmaczyński można wywodzić od czasownika zmaczać, niedokonanej formy czasownika zmoczyć, czyli: 1. zwilczyć, 2. przemoczyć, 3. narazić się na zmoknięcie, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, t. VIII, s. 563. Nazwa miała prawdopodobnie pierwotnie charakter przezwiskowy, ale jej motywacja mogła być bardzo różnorodna – równie dobrze mogła oznaczać kogoś, kto mieszkał w przeciekającym domu, jak kogoś kto lubił oblewać innych wodą itd. Tylko dogłębne studia dziejów rodu mogłyby wskazać pierwotne źródło nazwy.

ZMYŚLIŃSKI

Nazwisko pochodzi od nazwy miejscowej Zmyślin „wś, pow. lipnowski, gm. I par. Bobrowniki, odl. 10 w. od Lipna (zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIII, s. 651) lub od zmyślić/zmyślać 1. głowę = wyczerpywać, wycieńczać myśleniem, suszyć, łamać sobie głowę, 2. stworzyć myśleniem, skomponować, wymyślić, 3. wynaleźć, wymyślić, skonstruować, 4. udać, sfałszować, naśladować, symulować, 5. nieprawdę powiedzieć, skłamać, skręcić, zełgać, 6. zamyślić, zamierzyć, umyślić, obmyślić, ułożyć sobie w głowie, uplanować, ukartować sobie, 7. przypomnieć sobie, 8.

ZNOJEK

Nazwisko pochodzi od rzeczownika znój, czyli: 1. gorąco, spiekota, żar, 2. przenośnie pot, 3. przenośnie mozół, trud, praca ciężka, krwawica, por. też znoić, czyli: 1. zlewać potem, skwarzyć, dopiekać żarem, 2. piec się na słońcu, 3. zwilgotnieć od pary, zrosić się, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 591-592. Nazwę osobową Znojek odnotowano w Polsce w 1480 roku, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 745.

ZNOSKO

Nazwisko pochodzi od dawnego rzeczownika znosek/zniosek: 1. jajo niezwykle małe, które kura po raz pierwszy niosąca się zniesie, 2. żartobliwie ostatnie zrodzone przez matkę dziecko jako mniejsze od poprzednich, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 591. Por. także nazwę miejscową Znoski z byłego powiatu białostockiego i oszmiańskiego, zob. „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, t. XIV, s. 655.

ZOBEL

Potencjalne podstawy etymologiczne nazwiska to: I. zob, czyli: 1. ziarno na pokarm dla ptactwa sypane, posypka, 2. przynęta, wabik, 3. potrawa z grochu, 4. rodzaj rośliny; II. zobać, czyli ‘dziobać, szczypać dziobem, dziobiąc zjadać’,  a także przenośnie ‘doskwierać, dokuczać, prześladować’ („zawsze mu serce mól tajemny zobie”), zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 593.

ZOFIŃSKI

Nazwisko pochodzi od znanego w Polsce od XII wieku imienia żeńskiego pochodzenia greckiego Zofia, to zaś wywodzi się z greckiego sophia ‘mądrość’, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 746. Można je też wywodzić od pochodzących od tego imienia nazw miejscowych: Zofin z byłego powiatu hrubieszowskiego i bydgoskiego lub Zofino z byłego powiatu rzeżyckiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 657.  Zofia, dawniej Zofja to także określenie 2 gatunków ptaków (sójka i wilga) i 1 roślin, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 595.

ZOLICH

Zolich pochodzi od staropolskiego zolić 1. ‘ługować’, czyli moczyć, gotować w ługu’, por. zoła/żoła ‘łużyny, popiół z ługu’, 2. plamić, brudzić, 3. spieszyć z robotą, K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 746, tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VIII, s. 596.

ZÖLNER

Nazwisko proste, równe niemieckiej nazwie zawodu Zölner ‘celnik, urzędnik komory celnej’, średnio-wysoko-niemieckie zolnære, zolner J.K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, t. I, Limburg a.d. Lahn 1957  s. 279, M. Lexers, Mittelhochdeutsches Wörterbuch, Leipzig 1964 s. 338, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 5 Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego, opr. Z. Klimek, Kraków 1997 s. 299.

ZONIK

Nazwisko Zonik można wywodzić od imion na Za-, np. Zachariasz. K. Rymut (Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II, Kraków 2001, s. 724) podaje, że odnotowano je na terenie Polski już w 1691 roku. Uwzględniając możliwą oboczność a > o nazwisko można też wywodzić od imienia wschodniosłowiańskiego Zań, pochodzącego od imion Zacharija i Zenon (zob. Z. Abramowicz, L. Citko, L. Dacewicz, Słownik historycznych nazw osobowych Białostocczyzny, t. II, Białystok 1998, s. 194).

Strony

więcej