Nazwisko Zemła ma dwie możliwe podstawy, (z których druga została zbudowana na kanwie pierwszej): 1. zemleć, czyli: a) mieląc zetrzeć, b) zetrzeć się, 2. zemła – ‘bułka’, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VIII, s. 442. Nazwa osobowa mogła być pierwotnie przezwiskiem młynarza lub piekarza. Może pochodzić także od nazwy miejscowej Zemły (ta od zemleć) - Jan Siwik („Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich”, Warszawa 2010, s.
|
Nazwisko utworzono przyrostkiem patronimicznym –owicz od skróconej formy imienia pochodzenia greckiego Zēnōn, to od nazwy boga Zeús, imienia zaczęto używać w Polsce od XIV wieku, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 737. Zena to także jedna z dawniej używanych postaci wyrazu żona, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 443. Por. także nazwę miejscową Zenowicze z byłego powiatu wołkowyskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 572.
|
Forma Zębala została odnotowana już w 1388 roku, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 730. Pochodzi od rzeczownika ząb i prawdopodobnie pierwotnie była określeniem przezwiskowym, nawiązującym do wyglądu zewnętrznego.
|
Podstawę nazwiska Zgarda stanowi czasownik zgardzić. Oznaczał on ‘wzgardzić, gardzić, pogardzać czym’, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VIII, s. 468.
|
Nazwisko pochodzi od nazwy miejscowej Zgliniec „wieś gospodarska w powiecie kościańskim, ma urząd okręgowy i stanu cywilnego w Krzywiniu, tamże pocztę, a stację kolei żelaznej w Starym Bojanowie na linii Poznań-Wrocław”. Por. też Zglińce „wieś, powiat dubieński, gmina i parafia Dubno”, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 580. Por. także zglinić = zwalać, powalać gliną, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 472. Nazwę osobową Zgliński odnotowano na terenie Polski już w 1440 roku (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 738).
|
Nazwisko Zgrzębski pochodzi ma dwie potencjalne podstawy etymologiczne: I. zgrzebać, czyli: 1. grzebiąc zgarnąć do kupy, 2. grzebiąc zdjąć, ściągnąć,II. zgrzębie ‘krótkie włókna lnu, pakuły’, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 738, tzw. Słownik warszawski języka polskiego, t. VIII, s. 485.
|
Nazwisko ma następujące potencjalne podstawy etymologiczne: 1. niemiecką nazwę osobową Zibbe, 2. gwarowe cyba ‘koza’ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. I A-K, Kraków 2001, s. 103).
|
Nazwisko Ziebarth jest formą pochodną od niemieckiej nazwy osobowej Siebert(h), zob. R. und V. Kohlheim, Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, Mannheim 2005, s. 743. Geneza wspomianej nazwy przedstawia się następująco: pochodzi od staroniemieckiego sigu-beraht ‘zwycięstwo’ + ‘jasny, lśniący, promieniujący’, zob. H. Naumann, Familiennamenbuch, Leipzig 1987, s. 274.
|
Podstawę nazwiska stanowi czasownik ziajać, czyli: 1. oddychać z trudem otwartymi ustami, dyszeć, tchnąć, zipać, 2. wpatrywać się w co bardzo, gapić, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 491. Por. także nazwę miejscową Ziajki, odnotowaną na terenie byłego powiatu chrzanowskiego i Ziejka z byłego powiatu gostyńskiego, . Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XIV s. 587, 590.
|
Nazwisko Zieleniewski to forma odmiejscowa, której podstawę mogła stanowić nazwa Zieleniew, odnotowana na terenie byłego powiatu łęczyckiego i włocławskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 592 http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/592 Jan Siwik („Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich”, Warszawa 2010, s. 783) wymienia kilka rodzin noszących to nazwisko: Zieleniewski vel Zieleniecki herbu Dołęga, 1590 r., woj. łęczyckie, pow.
|
Nazwisko utworzono przyrostkiem –ski od nazwy miejscowej Zielenie (były powiat ihumeński), Zieleniec (byłe powiaty: warszawski, włocławski, nieszawski, węgrowski, radzyński, radomski, prużański, wołkowyski, Borysowski, bialski, toruński), Zielińce (były powiat borszczowski i trembowelski, kamieniecki), Zielinice (były powiat gostyński), Zieliniec (były powiat poznański, wrzesiński i oleśnicki) - zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV s. 592 i nn. Nazwę osobową Zieliński odnotowano na terenie Polski w 1424 roku (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków.
|
Nazwisko Zielnik pochodzi od tak samo brzmiącego rzeczownika, który oznaczał: 1. zbieracza ziół, człowieka sprzedającego zioła, leczącego nimi, też botanika, 2. księgę traktujacą o ziołach, 3. ogród ziołowy, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VIII, s. 496. Prawdopodobnie nazwa nawiązywała pierwotnie do pierwszego znaczenia – tzn. określenia zajęcia. To bardzo stara nazwa osobowa – odnotowano ją już w 1394 roku, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 739.
|