TUŻNIKNazwisko pochodzi prawdopodobnie od tuz, czyli: 1. as w kartach, 2. znaczna figuta, dygnitarz, 3. tuzem jeździć = w pojedynkę, jednym koniem, 4. tuzy = razy, bójka, bijatyka, 5. rodzaj gry w karty, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. 174. Por. także tuzin ‘dwanaście sztuk’. Potencjalną podstawą etymologiczną jest także nazwa miejscowa Tuzy, wieś w byłym powiecie telszewskim, zob. Słownik Geograficzny..., t. XII s. 678 |
TWAROGOWSKINazwisko utworzono przyrostkiem –owski od nazwy osobowej Twaróg, ta od rzeczownika twarog//twaróg, czyli: 1. mleko zgęstniałe, z którego po oddzieleniu śmietany i serwetki robią się sery, 2. sernik, serzeń, kazeina (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. 178). Pochodzenie nazwiska można też łączyć z nazwą miejscową Twarogi, odnotowaną na terenie byłych powiatów węgrowskiego i bielskiego - zob. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych państw słowiańskich t. XII, s. 680. |
TWORKOWSKINazwę osobową Tworkowski odnotowano bardzo wcześnie – już w 1387 roku, to forma odmiejscowa, wywodzi się ją od nazwy Tworkowo, Tworków, Tworki lub tym podobnych, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 631, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII, s. 686 i następne, http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_XII/686. Wspomniane nazwy miejscowe można wywodzić od czasownika tworzyć, czyli: 1. dawać byt komu, czemu, stwarzać, 2. |
TWORZNazwisko Tworz pochodzi od tak samo brzmiącego rzeczownika, ktory oznaczał ‘robotę, zajęcie w borach koło barci’, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VII, s. 180. Mogło to być pierwotnie przezwiskowe określenie bartnika, które potem utrwaliło się jako nazwisko. |
TWORZYDŁONazwisko Tworzydło pochodzi prawdopodobnie od staropolskiego rzeczownika tworzydło, oznaczającego: 1. worek lub formę drewnianą, w której sery wyciskają, 2. forma, kształt, 3. dziura wydłubana, 4. jasło –używane w górach określenie drewnianej puszki na łój od kaganka, zob. Słownik warszawski języka polskiego, t. VII, s. 181. Wspomniany rzeczownik pochodzi od czasownika tworzyć, który tym samym jest również pośrednim źródłem nazwiska. |
TWÓRZFormę Twórz wywodzi się od czasownika tworzyć, czyli: 1. dawać byt komu, czemu, stwarzać, 2. zmyślać, składać, układać, 3. kształtować, urabiać, 4. robić, pracować koło pszczół, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VII, s. 180. |
TYBOROWSKINazwisko utworzone formant -ski od nazwy miejscowej Tyborów w byłym powiecie nowomińskim i kozienickim, por. też Tybory w byłym powiecie mazowieckim i kolneńskim, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. XII s. 689. Wpływ na powstanie nazwiska mogło mieć także imię Tybor, z niemieckiego hipokorystykum Tieber, to od imion opartych na średnio-wysoko-niemieckiej bazie diet ‘lud’ M. Gottschald, Deutsche Namekunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Bedeutung, Berlin 1954 s. 230, E. |
TYCHOWIECKINazwisko można wywodzić od jednej z następujących nazw miejscowych: Tychów w byłych powiatach łódzkim, iłżeckim, przemyślańskim, pszczyńskim lub Tychow w byłym powiecie białogrodzkim i Sławińskim - zob. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII s. 691. Tom VIII s. 876 wymienia także (przytaczając dokument z 1765 roku), iż „We wsi Poturzycy jest łan wybraniecki, na którym siedzą uczciwi (…) Jan Tychowiecki”. |
TYCZEWSKINazwisko Tyczewski ma kilka potencjalnych podstaw etymologicznych: 1. imię Tymoteusz, oznaczające pierwotnie ‘czciciel Boga’, imiona tego typu „bardzo odpowiadały chrześcijanom, dla których bojaźń Boża, łac. timor Dei, to jeden z darów Ducha Świętego” (cyt. z E. Breza, Nazwiska Pomorzan. Pochodzenie i zmiany, Gdańsk 2000, s. 416), 2. niemiecką nazwę osobową Tietz, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 633, będącą formą pochodną od imienia Dietrich, 3. |
TYCZKANazwisko pochodzi od rzeczownika tyczka, czyli: 1. żerdź, palik, drążek, 2. grać w tyczki = mówić komuś na „ty”, 3. czerwone jabłka jesienne, 4. w gimnastyce drążek długi, równomiernie gruby służący do skoku w dal lub w górę, por. też tyczyć: 1. tykami wyznaczać, 2. wtrącić się, wziąć udział, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VII, s. 182. Por. też nazwy miejscowe - Tyczków, odnotowanej na terenie byłego powiatu owruckiego, por. też Tyczka z byłego powiatu tarnowskiego i Tyczki z byłego powiatu dzisieńskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. |
TYCZKOWSKINazwisko pochodzi od nazwy miejscowej Tyczków, odnotowanej na terenie byłego powiatu owruckiego, por. też Tyczka z byłego powiatu tarnowskiego i Tyczki z byłego powiatu dzisieńskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII, s. 692, t. XV, cz. 2. s. 670. Potencjalną podstawę nazwiska stanowi też rzeczownik tyczka, czyli: 1. żerdź, palik, drążek, 2. grać w tyczki = mówić komuś na „ty”, 3. czerwone jabłka jesienne, 4. w gimnastyce drążek długi, równomiernie gruby służący do skoku w dal lub w górę, por. też tyczyć: 1. tykami wyznaczać, 2. |
TYJASNazwisko Tyjas ma kilka potencjalnych podstaw etymologicznych: 1. imię Tymoteusz, oznaczające pierwotnie ‘czciciel Boga’, imiona tego typu „bardzo odpowiadały chrześcijanom, dla których bojaźń Boża, łac. timor Dei, to jeden z darów Ducha Świętego” (cyt. z E. Breza, Nazwiska Pomorzan. Pochodzenie i zmiany, Gdańsk 2000, s. 416), 2. niemiecką nazwę osobową Tietz, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 633, będącą formą pochodną od imienia Dietrich, 3. czasownik tyczyć, czyli: a) tykami wyznaczać, b) wtrącić się, wziąć udział, zob. |