Nazwisko pochodzi prawdopodobnie od nazwy miejscowej Zapałów, „wieś, powiar cieszanowski”, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 397. Można je też wywodzić od rzeczownika zapał, czyli: 1. zapalanie się, ogień, pożar, 2. zapały = błędne ogniki, 3. przenośnie uniesienie, namiętność, szał, entuzjazm, żarliwość, 4. ofiara palona na ołtarzu, ofiara całopalna, 5. pocisk ognisty, kula ognista, 6. podnieta, pobudka, bodziec, 7. Płótno czerwone na wsypy do pościeli lub zapałać: 1. zacząć pałać, wybuchnąć, zająć się płomieniem, rozgorzeć, 2.
|
Nazwisko Zapasa to przypuszczalnie forma patronimiczna (= odojcowska) pochodząca do nazwy osobowej Zapas > syn Zapasa > Zapasa. Nazwę Zapas można wywodzić od: I. rzeczownika zapas, czyli: 1. ‘to, co zabrano i zachowano na wszelki wypadek, zasób’, 2. rezerwa wojskowa, 3. zapaska, II. zapasać: 1. zająć, ogarnąć, opasać, 2. założyć w pasie, przypasać, 3. zajść w ciążę, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 207.
|
Nazwisko utworzono przyrostkiem –ski od nazwy miejscowej Zapol (były powiat lidzki) albo Zapole (m.in. byłe powiaty: grójecki, sieradzki, kaliski, opoczyński, garwoliński, włodawski, brzeski, grodzieński, słonimski, poniewieski, rossieński, orszański, rohaczewski), zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV s. 399 i nn. lub rzeczownika zapole, czyli: ‘miejsce za płotem, sąsiek’ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 725).
|
Nazwisko utworzono przyrostkiem –owski od nazwy osobowej Zapor, ta od rzeczownika zapor, czyli: ‘przeszkoda, zasuwa w drzwiach’ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 725). Por. także nazwę miejscową Zaporoże „która obejmowała przestwór stepowy rozciągający się poza „porohami” Dniepru, zarówno z prawej, jak i lewej strony rzeki”, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV s. 402.
|
Nazwisko ma następujące potencjalne podstawy etymologiczne: 1. rzeczownik zaraza, 2. czasownik zarazić, 3. nazwę herbu Zaraza (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 726). Por. także nazwę miejscową Zaraz//Zarazie, odnotowaną na terenie byłego powiatu stopnickiego - zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV s. 417.
|
Nazwisko można uznać za formę z tzw. mazurzeniem ż>z utworzoną od nazwy osobowej Żarczuk, ta od żar, czyli: 1. żarzenie się, węgle rozpalone, 2. upał, spiekota, gorąco, 3. rodzaj leku lub żarcie: 1. określenie czynności ‘żreć’, 2. żer, jedzenie, jadło, strawa dla zwierzęcia (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 691). Por. też nazwę miejscową Zarecze, odnotowaną na terenie byłych powiatów bobrujskiego, borysowskiego, ihumeńskiego, mozyrskiego, rzeczyckiego, Zareka w byłym powiecie pińskim i Zareki w byłym powiecie drysieńskim – zob.
|
|
|
|
|
Nazwisko pochodzi od nazwy osobowej Zarychta, ta od czasownika zarychtować, czyli ‘narychtować, wyrychtować, rychtując wymierzyć ku pewnemu celowi’, por. też zarychotać 1. wybuchnąć śmiechem, 2. zaryczeć, przenośnie zawyć, zahuczeć, zapłakać głośno (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 255).
|
Nazwisko utworzone przyrostkiem –ski od nazwy miejscowej Zarzecze, wieś w b. pow. wadowickim, por. też Zarzyck wieś w b. pow. równieńskim (zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XV 2 s. 714). Można też uznać n. za pochodzące od nazwy miejscowej Zarzecze, liczne wsie (zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV s. 429-435). Nazwisko można także wywodzić wprost od określenia zarzecki ‘zza rzeki pochodzący’. Nazwę Zarzec(s)ki odnotowuje Słownik staropolskich nazw osobowych, t. VI s. 273-274).
|
Nazwisko utworzone formantem -ski od nazwy miejscowej Zarzyce/Zarzecze w byłym powiecie wadowickim, por. też Zarzyck w byłym powiecie równieńskim, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. XV 2 s. 714. Ewentualnie od nazwy miejscowej Zarzecze, liczne wsie, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. XIV s. 429-435, z przejściem e > y, B.
|
Nazwisko pochodzi od rzeczownika zasada, czyli: 1. zasadzka, podstęp, 2. osada założona, kolonia, 3. podstawa, podwalina, grunt na którym się rzecz jaka opiera, 4. chemicznie materia, która z kwasem tworzy sól, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 260. Por. także nazwę miejscową Zasady z byłego powiatu rypińskiego, białostockiego, grodzieńskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 437. Nazwę osobową Zasada odnotowano na terenie Polski w 1419 roku , zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 727.
|
