Potencjalne podstawy etymologiczne nazwiska to: I. Nazwa etniczna Schot/Szot ‘Szkot’, II. rzeczownik szot ‘handlarz, kramarz’ (zob. Słownik Lindego, t. V s. 590), III. Nazwa miejscowa Schott, IV. Średniodolnoniemieckie schot ‘rygiel, zasuwka, zamek’, być może przenośne określenie ślusarza, V. Średniowysokoniemieckie schot ‘zabrudzony, brudny’, VI. Rzeczownik szota, pogardliwie ‘szewc’. Nazwę osobową Szot odnotowano na terenie Polski już w 1317 roku (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 548).
|
Nazwisko Szozda ma kilka potencjalnych podstaw etymologicznych: I. szost: 1. żerdź długa okuta, do pędzenia statków na wodzie, gdzie nią dna dostać można, 2. drąg nad polem w izbie rozciągnięty, na którym wieszają siermięgi, bieliznę do przesuszenia; II. szostać ‘bić’, zob. tzw. Słownik warszawski t. VI, s. 648; III. niemieckie Schoss, używane w różnych znaczeniach, do XVI w. tak określano podatek > „kto nieprawie szosuje’ = ‘nierzetelnie podatki płaci’, zob. A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, przedruk z I wydania, Warszawa 1974, s. 552; IV. szosty = ‘szósty’.
|
Nazwisko Szóstak pochodzi od określenia szóstak, oznaczającego szóste dziecko w rodzinie, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 548.
|
Nazwisko Szpakowski pochodzi od nazwy miejscowej Szpakowo – „Szpakowski h. Belina, 1500 r. Szpaków, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, pow. łucki, woj. wołyńskie”, zob. Jan Siwik, Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich, s. 700. Potencjalne podstawy nazwiska stanowią też nazwy miejscowe: Szpaków w b. powiecie rówieńskim i Szpakowo w powiecie białostockim, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII, s.
|
Nazwisko pochodzi od rzeczownika szpara, czyli: 1. szczelina, rozpadlina, pęknięcie, 2. widok, 3. myśliwskie – otwór gęby, pyska, por. też szpar ‘potrzask, mechanizm z ptaszkiem łatwo poruszonym jako wabik na ptaki’ - zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 651-652.
|
Nazwisko Szpiczakowski uznaje się za pochodne od rzeczownika szpic(a), staropolskie stpica, czyli: 1. ostre zakończenie czegoś, 2. ostry pal, 3. iglica, wierzchołek, 4. pies pokojowy, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 550, tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VI, s. 655. Jako szpicę określano też pododdział wojska wyznaczony do zabezpieczania kolumny’, a od XV w.
|
Nazwisko utworzono przyrostkiem patronimicznym –owicz od Szpig, to zaś pochodzi od rzeczownika szpieg, czyli: 1. wywiadowca, agent policji tajnej, łapacz, szpicel, detektyw, 2. przeszpiegi, wywiady, zwiad, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 750. Por. także nazwę miejscową Szpiegowo z byłego powiatu lipnowskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII, s. 28.
|
Nazwisko Szpil ma kilka potencjalnych podstaw etymologicznych: 1. staropolskie szpila ‘przedmiot drwin’, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 551, 2. nazwę miejscową Szpile – „Szpil herbu Ostrogski, 1580 r., pow. radomyski, wok. mińskie, pow. ostrogski, woj. wołyńskie”, Jan Siwik, Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich, Warszawa 2010, s. 700, 3. niemiecką nazwę osobową Spiel.
|
Nazwisko Szpojnarowicz pochodzi od nazwy osobowej Szpojnar. Jej podstawą jest niemiecka nazwa osobowa Spohner, ta zaś pochodzi od średnioniemieckiego spōn ‘drzazga, wiór’ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 551).
|
Nazwisko Szponka można wywodzić od tak samo brzmiącego rzeczownika. Oznaczał on: 1. rygiel w armacie, 2. zatyczkę drewnianą, 3. spinkę u koszuli, 4. haftkę, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VI, s. 659. Pierwotnie mogło to być przezwisko wytwórcy lub sprzedawcy takich produktów.
|
Nazwisko Szpotkowski ma dwie możliwe podstawy: 1. staropolskie szpot/spot ‘narośl kostna na nodze konia’, 2. niemiecką nazwę osobową Spott, pochodzącą od spot ‘drwina, figiel’, tak określano przezwiskowo kogoś, kto się z kogoś naigrawał, kpił, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 551, Z. Klimek, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego, Kraków 1997, s. 247.
|
Możliwą podstawę nazwiska stanowi (poddana spolszczeniu) norweska forma sprade ‘wywyższać się’, używana też przezwiskowo w odniesieniu do pyszałka, zob. https://en.wiktionary.org/wiki/sprade
|
