SZESTOWICKINazwisko utworzone przyrostkiem –ski od nazwy miejscowej Szestowicze na terenie byłego powiatu mozyrskiego (zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, s. 908). Doszło tu to zbitki spółgłoskowej –czski, która uprościła się na –cki. |
SZEWCANazwisko utworzone fleksyjnie, pełniąca rolę mianownik forma dopełniacza liczby pojedynczej od nazwy zawodu szewc. |
SZEWCZYKNazwisko utworzone wprost od formy szewczyk ‘czeladnik szewski’ albo przyrostkiem –yk od szewc. K. Rymut (Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 537) podaje, że tę nazwę odnotowano na terenie Polski już w 1433 roku. To nazwisko przytacza D. Lech w „Nazwach osobowych dziewiętnastowiecznych mieszkańców Opola (ze słownikiem etymologicznym nazwisk)”, s. 222: Szewczyk Albert, katol., 1879, Szeffczyk Walentin, szewc, 1887, Szewczyk Margarethe, katol., 1875, Czefczik Johann, szewc, 1864. To nazwisko odnotowuje J. |
SZEWERANazwisko jest formą pochodną od imienia Sewer, notowanego w Polsce od XV wieku, ale niezbyt popularnego. Imię pochodzi z łacińskiego severus ‘surowy, poważny’, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 411. Końcówka –a wskazuje na to, iż mogła to być pierwotnie patronimiczna forma dopełniaczowa: Szewer > (syn) Szewera. Por. także nazwę miejscową Szewerdaki z byłego powiatu lidzkiego i Szewernicze z byłego powiatu borysowskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, s. 913. |
SZEWSKINazwisko utworzone formantem -ski od nazwy miejscowej Schewo, Słownik staropolskich nazw osobowych, red. W. Taszycki 1965-1981 t. V s. 306 lub Szewce – kilka wsi i folwarków na terenie całego kraju, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. XI s. 911-913. Inną możliwością interpretacyjną, jest uznanie nazwiska za proste, równe apelatywowi szewski ‘dotyczący szewca, szewstwa’. Nazwę Szewski odnotowuje już Słownik staropolskich nazw osobowych, red. W. Taszycki 1965-1981 t. V s. 306. Por. |
SZKARADZIŃSKIPodstawę nazwisk Skaradziński i Szkaradziński stanowi czasownik szkaradzić, czyli ‘czynić szkaradnym, szpecić, pobrudzić, paskudzić’, ale też metaforycznie ‘obrzydzać kogoś’, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VII, s. 617. Być może pierwszy S(z)karadziński miał krytyczny stosunek do bliźnich i to okazywał. |
SZKLARCZYKNazwisko pochodzi od nazwy osobowej Szklarczyk, ta od rzeczownika szklarczyk: 1. syn szklarza, 2. czeladnik szklarski, 3. uczeń szklarski – zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 620. Nazwę osobową Szklarczyk odnotowano na terenie Polski w 1644 roku (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 538). |
SZKLARSKINazwisko utworzono przyrostkiem –ski od nazwy miejscowej Szklary, odnotowanej na terenie byłych powiatów: olkuskiego, sejneńskiego, trockiego, drysieńskiego, sanockiego, rzeszowskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI s. 919-920. Potencjalną podstawę nazwiska stanowi także rzeczownik szklarz, czyli: 1. rzemieślnik wprawiający szyby, 2. ten, co handluje szkłem, 3. blagier, łgarz, kłamca, 4. rodzaj rośłiny (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 620). |
SZKOCZdaniem K. Rymuta („Nazwiska Polaków”, t. II, s. 433) nazwisko pochodzi od rzeczownika skok, czyli: 1. sus, podskok, 2. zdolność skakania, sprężystość w nogach, 3. nagła zmiana, postęp, 4. spadek, 5. skoki – drgania, drgawki, 6. myśliwskie skoki – nogi zająca, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 155. Nazwisko można wywodzić także od szkoda 1. poszkodowanie, strata w czym, uszczerbek – „w czas, gdy kto może zapobiegaj przygodzie, mały to rozum, co bywa po szkodzie”, 2. koszt, sumpt, na czyją szkodę = na czyj rachunek, 3. |
SZKODANazwisko pochodzi od szkoda 1. poszkodowanie, strata w czym, uszczerbek – „w czas, gdy kto może zapobiegaj przygodzie, mały to rozum, co bywa po szkodzie”, 2. koszt, sumpt, na czyją szkodę = na czyj rachunek, 3. w polu, w zasiewach, w lesie = strata wyrządzona przez zwierzęta, 5. żal, niewarto, próżno, daremnie – „szkoda, żeś nie był” (tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 622). K. Rymut (Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 539) podaje, iż tę formę odnotowano na terenie Polski już w 1393 roku. To nazwisko przytacza B. |
SZKODKINazwisko utworzone sufiksem -(s)ki od nazwy mazurskiej wsi Szkoda (Schoden), W. Chojnacki, Słownik polskich nazw miejscowości w b. Prusach Wschodnich i na obszarze b. wolnego miasta Gdańska wg stanu z 1941 roku, Poznań 1946 s. 130. Por. też apelatyw szkoda ‘poszkodowanie, strata’ M. Czaplicka-Niedbalska, Nazwiska mieszkańców Bydgoszczy od II połowy XV wieku do I połowy XVIII wieku, Bydgoszcz 1996 s. 376 i staropolską nazwę osobową Szkodzic(z), Słownik staropolskich nazw osobowych, red. W. Taszycki 1965-1981 t. V s. 307. |
SZKONTERNazwisko pochodzi prawdopodobnie od czasownika szkontrować = sprawdzić, z włoskiego scontrare, por. też skontrować: 1. w handlu – zbierać się w oznaczonym miejscu dla załatwienia wspólnych rachunków i umorzenia wspólnych należności, 2. w kartach wygrać partię przeciwną. Można wywodzić je też od czasownika skonać, czyli: 1. dokonać, skończyć, ukończyć, 2. dokonać żywota, skończyć życie, umrzeć lub rzeczownika skon, czyli: ‘zgon, agonia, śmierć’ , zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 158-159, 160, 625. |