Nazwisko pochodzi od rzeczownika szeląg, czyli: 1. jeden z najmniejszych pieniędzy, 2. przenośnie najmniejszy pieniążek, grosz, fenig („do szeląga zgrany” = co do grosza), 3. rodzaj rośliny, wyraz pochodzi z niemieckiego Schilling, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 600. Potencjalną podstawę nazwiska stanowi też nazwa miejscowa Szeląg, odnotowana w byłym powiecie poznańskim i szremskim oraz Szelągi z byłego powiatu mazowieckiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, s. 887.
|
Potencjalne podstawy etymologiczne nazwiska to: I. niemiecka nazwa osobowa Selig, pochodząca ze średniowysokoniemieckiego selic, średniodolnoniemieckie sēlich ‘dobry, szczęśliwy’, także ‘przynoszący szczęście’ oraz ‘pobożny, święty’, przezwiskowe określenie kogoś mającego szczęście albo dobrodusznego człowieka, wśród Żydów nazwa Selig funkcjonowała jako tłumaczenie hebrajskiego imienia Baruch, zob. R. Kohlheim, Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, Manheim 2005, s. 617; II. nazwa herbu Szeliga, III. gwarowe szeliga ‘drążek’, IV.
|
Nazwisko proste, od niemieckiego apelatywu Schemm, średnio-wysoko-niemieckie Scheme, Schem ‘maska’ H. Bahlow, Deutschen Namenlexicon. Familien und Vornamen nach Ursprung und Sinn erklärt, München 1967s. 451. Można też przyjąć, że jest to spolszczona forma niemieckiego apelatywu schön/schöm ‘piękny’ B. Czopek-Kopciuch, Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim, Kraków 1995 s. 136.
|
Nazwisko można uznać za pochodzące od formy Siema, tę zaś wywodzi się od imion złożonych typu Siemomysł, Siemosław, na Kresach Wschodnich także od Siemion. Podstawę mógł stanowić także staropolski rzeczownik siemia 'rodzina' (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 418). Formę Szematowicz można potraktować jako wariant nazwiska Siemiatowicz, powstały przez stwardnienie głosek si > s i mi > m. Mniej prawdopodobny wydaje się związek genezy nazwiska z imieniem pochodzenia hebrajskiego Szymon, oznaczającym pierwotnie 'Bóg wysłuchał'.
|
|
|
Nazwisko utworzone formantem -ski od nazwy miejscowej Szemborowo w byłym powiecie wrzesińskim. Por. też Szembory w byłym powiecie nowomińskim, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. XI s. 892.
|
Nazwisko proste, równe nazwie miejscowej Szemki w byłym powiecie płockim, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. XI s. 895. Por. Szem.
|
Nazwisko Szempliński to forma odmiejscowa – J. Siwik („Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich”, Warszawa 2010, s. 696) odnotowuje szlachecką rodzinę o tym nazwisku – „Szempliński vel Szempleński, vel Szympliński herbu Ślepowron, 1698 r., Szemplin i Rambowo, pow. ciechanowski, województwo mazowieckie”, ale zdaje się, że właściwą nazwą miejscowości jest nie Szemplin, ale Szemplino, jak wskazuje np.
|
Nazwisko utworzone sufiksem -ski od nazwy miejscowej Szemki. Zob. Szemki.
|
Potencjalne podstawy nazwiska to: I. szyndel/szyndziol ‘gont’, II. niemiecka nazwa osobowa Schindel, pochodząca od średniowysokoniemieckiego schindel ‘gont’, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 570; III. Szendować ‘rzucać gorące szkło prosto z pieca w wodę, aby się popadało w sztuki’, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 603. Por. także nazwę miejscową Szendzin z byłego powiatu dzisieńskiego i Szendzino z tegoż samego powiatu, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, s. 896.
|
Nazwisko Szepczun ma kilka potencjalnych podstaw etymologicznych: 1. czasownik szeptać, 2. staropolskie szep ‘ławnik’, 3. niemiecką nazwę osobową Schepp, pochodzącą od tak samo brzmiącego przezwiska, to od przymiotnika schief ‘krzywy, ukośny’, 4. szepc ‘gatunek piwa’, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 534, zob. R. und V. Kohlheim, Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, Mannheim 2005, s. 579. Pierwszą wskazaną podstawę uważam za najbardziej prawdopodobną.
|
Nazwisko Szepelawy pochodzi od czasownika szepelić/szepielić, czyli ‘wymawiać przez język, miękko jakby pieszczotliwie, niewyraźnie’, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VI, s. 603, dziś powiedzielibyśmy ‘seplenić’. Przezwiska od sposobu wymowy stanowiły bardzo dużą grupę w polszczyźnie.
|
