Nazwisko utworzone formantem -ski, od nazwy miejscowej Barczyce w byłym powiecie nowosądeckim, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. I s. 105-106, t. XV cz. 1 s. 84-85. Por. także nazwę osobową Barcik < Bartłomiej, zob. M. Czaplicka-Niedbalska, Nazwiska mieszkańców Bydgoszczy od II połowy XV wieku do I połowy XVIII wieku, Bydgoszcz 1996 s. 51 i apelatywy: barc ‘knur kastrowany’, zob. M. Lexers, Mittelhochdeutsches Wörterbuch, Leipzig 1964 s.
|
Nazwisko ma kilka potencjalnych źródeł motywacji: I. polską nazwę osobową Barcz, równą imieniu skróconemu od imienia chrześcijańskiego pochodzenia aramejskiego, Bartłomiej lub innych imion z z początkowym Bar-, np. Bartołt, Barnaba, Barsaba (zob. M. Malec, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, s. 193-194); II. nazwa herbowa Barcz III. barcz, barczeć albo burczeć, bark ’część ramienia‘ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. I, s. 20), IV.
|
Nazwisko utworzono przyrostkiem –ik od podstawy bard-, tę zaś można wywodzić od: 1. barda ‘topór’, 2. bardo ‘grzebień tkacki’, 3. bard ‘poeta’, 4. bardo ‘wzgórze’ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. I, s. 20). Por. także bardziak ‘naczynie na płyny, najczęściej skórzane’, wyraz pochodzi z tureckiego bardak ‘dzban – zob. tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 98. Por. też nazwę miejscową Barda „miasto przemysłowe na Pomorzu”, Bardo w byłym powiecie wrzesińskim i opatowskim, Bardze w byłym powiecie kowieńskim (zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, s.
|
Nazwisko utworzone sufiksem -ski od nazwy miejscowej typu Barkowice, Barkowo, Barków, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. I s. 108, t. XV cz. 1 s. 86. Może pochodzić też od podstawy bark-, por. bark ‘część ramienia’ 1. ‘część ręki’, 2. ‘plecy, ramiona’, 3. ‘obłąk, pałąk’, zob. tzw. Słownik warszawski, t. I s. 98 + sufiks -owski.
|
|
|
Barnaś to nazwa osobowa, której pochodzenie łączy się z podstawą Barn, która na Pomorzu stanowiła dialektalny, pomorski odpowiednik ogólnopolskiego Bron-, jej potencjalne podstawy stanowią imiona złożone Bronisław, Bronisąd (a pośrednii będący jedną z ich podstaw czasownik bronić) i rzeczownik brona, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 1999, t. I, s.
|
Nazwisko utworzone sufiksem -ski, od nazwy miejscowej Barsen, kilka wsi na terenie dawnych Prus Wschodnich, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. I s. 109 lub od nazwy miejscowej Bardo, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. I A-K Kraków 1999 s. 20. Por. także przymiotnik bars(z)y 1. ‘gorszy’, 2. ‘lepszy’ (tak!), zob. tzw. Słownik warszawski, t. I s. 100, J. Mączyński, Nazwiska Łodzian (XV-XIX wiek), Łódź 1970 s. 29.
|
Nazwisko można wywodzić od nazwy miejscowej Barszcz z byłego powiatu gliwickiego lub Barszcze z byłego powiatu szczuczyńskiego i mohylewskiego albo Barszczewo z dawnej ziemi bielskiej, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I s. 109. Potencjalną podstawę nazwiska stanowi także rzeczownik barszcz, czyli: 1. zupa kwaskowa zakwaszona burakami, chlebem albo octem, 2. przenośnie złe wino, lura, 3. przenośnie zły, blady atrament, 4. rodzaj rośliny, zob. tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 100. Por. także nazwę herbu Barszcz.
|
Nazwa osobowa Barta, odnotowana bardzo wcześnie – w 1213 roku, ma kilka potencjalnych podstaw etymologicznych: 1. imię Bartłomiej, 2. barta ‘topór’, 3. niemieckie Bart ‘broda’, 4. Bartosz ‘niedźwiedź’ (od imienia Bartłomiej), zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 1999, t. I, s. 21, Słownik języka polskiego, tzw. warszawski, t. I, s. 100.
|
Nazwisko Bartkowiak ma kilka potencjalnych podstaw etymologicznych: 1. imię Bartłomiej, 2. barta ‘topór’, 3. niemieckie Bart ‘broda’, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 1999, t. I, s. 21, Słownik języka polskiego, tzw. warszawski, t. I, s. 100. Pierwsza wskazana podstawa wydaje się najbardziej prawdopodobna.
|
Nazwisko od bartnik ‘zajmujący się barciami, pszczelarz’. Tę formę odnotowuje już Słownik staropolskich nazw osobowych, a także J. Bubak (Słownik nazw osobowych i elementów identyfikacyjnych Sądecczyzny XV-XVII w. Imiona, nazwiska, przezwiska, cz. I A-M, Kraków 1992, s. 54): Ogiba de Marczynkowicze et Gadex de eadem villa meliffici al. Barthniczy 1560 (liczba mnoga). Przytaczają je także Z. Abramowicz, L. Citko, L. Dacewicz w Słowniku historycznych nazw osobowych Białostocczyzny (XV-XVII w.),t. I A-O, Białystok 1997, s. 25): Sak Bartnik 1662, L.
|
Nazwisko Bartosik, odnotowane już w 1698 r., ma kilka potencjalnych podstaw etymologicznych: 1. imię Bartłomiej, 2. barta ‘topór’, 3. niemieckie Bart ‘broda’, 4. Bartosz ‘niedźwiedź’ (od imienia Bartłomiej), zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 1999, t. I, s. 21. Słownik języka polskiego, tzw. warszawski, t. I, s. 100. Do podstawy Bartos(z) dodano przyrostek –ik.
|
