Nazwisko pochodzi od imienia Achaty (Achacy), spolonizowana postać to grecki Achatius, to od άκακος ‘nie znający zła, zacny’, zob. Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 2 Nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego, opr. M. Malec, Kraków 1995 s. 2. Sądzi się, że to imię wraz z kolonistami średniowiecznymi przeniesiono do Polski z południowych Niemiec, gdzie był popularny kult św. Achacego, jako jednego z auksyliatorów, zob. J. Bystroń, Księga imion w Polsce używanych, s. 96. Może pochodzić także od niemieckiego der Achat ‘agat’, przyjętego do polszczyzny: achates, achat, agat ‘kamień półszlachetny, odmiana kwarcu’, zob. Słownik polszczyzny XVI wieku, t. I, s. 64.
